Uyarı: Masalların hala çocuklar için anlatıldığını düşünenlerdenseniz, Hobbit’ten ve bu yazıdan uzak durunuz.
“Raviyanı ahbar ve nakılanı asar ve muhaddisanı ruzigar şöyle rivayet ederler ki…” (1)
Somadeva’nın Türkçede “Masal Irmaklarının Okyanusu” üst başlığıyla yayınlanan “Kathasaritsagara” adlı masallarının girişinde; sayısız nesneyi aydınlatan bir ışık olan Söz tanrıçasına tapındıktan sonra, Brihatkatha’nın özünü oluşturan bu birikimi yazdım der. 
Söz tanrıçasının kullarından biri de J.R.R. Tolkien… Büyük yazarların arasına katılmasına ve onlardan ayrılmasına yol açan en büyük özelliği başka bir dünyayı hayallerimizin arasına katması olmuştur Tolkien’in… Büyüyle dolu bir dünyadır bu… Sadece büyü yetmez dünyayı değiştirmeye… O yüzden okunmaktan vazgeçilmez Tolkien… 68 ruhuyla dolu gençler de, Angry Birds ile domuzcukları avlayan 2000’li yıllar gençliği de Tolkien okumaktan geri durmaz…
Angry Birds gençliği için Tolkien bir kitaptan çok elbette bir sinema şöleni… Yüzüklerin Efendisi ile 3 ciltlik dev bir kitap peliküle hiç de kötü sayılmayacak bir biçimde sığdırılmayı başardı. Kitabın hayranlarınca birçok hikayenin atlanılmış olması , film haklarını yıllar önce satmış Tolkien ailesi için ise 18-25 yaş arası gençleri sömürmeye yönelik, kitabın felsefesinden uzak içi boşaltılmış bir eser olarak nitelenen Yüzüklerin Efendisi, seyircinin ilgisine mazhar olmakla kalmamış, Oscar ile de taçlanmıştı.
Edebiyat uyarlamalarının zorluğu ortadayken Yüzüklerin Efendisi gibi zor bir prodüksiyonun altından kalkmayı başaran Peter Jackson bu kez ilk hikayeye dönüyor. İzleyiciler için Yüzüklerin Efendisi’nin öncesi, okurlar için Yüzüklerin Efendisi’nden önce herşeyin başladığı kitap olan Hobbit’de uzun ve sancılı bir çekim sürecinden sonra seyirci karşısına çıkmayı başardı.
Orta Dünya ile tanışmam yıllar önce üniversiteye giderken bir kitapçı rafında Hobbit’e denk gelmem ile başladı. 1996 yılında iki farklı yayınevi ülkemizdeki Orta Dünya yolculuğunu başlattılar. Metis, Yüzüklerin Efendisi’ni basarken, Altıkırkbeş’de Hobbit’in raflardaki yerini almasını sağlamıştı. Hobbit bugün yayınevi değiştirerek (İthaki), Yüzüklerin Efendisi ise Metis ile yoluna devam ediyor.
Yüzüklerin Efendisi ile ilgili bir çok yorum ve eleştiri dile getirildi. Herkesin ortak noktası filmlerin o dünyayı olabildiğince başarıyla ve inandırıcılıkla yansıtması olmuştu. 1000 sayfayı bulan bir kitaptan 3 büyük film çıkmıştı. Doğal olarak bir çok öykü beyazperde de hayat bulamamıştı. Peter Jackson bu nedenle Hobbit’de tam tersini deniyor. Filmin en ilginç yanı da bu olsa gerek… Kitaba neredeyse tamamıyla sadık ilerliyor film. O yüzden bir kitaptan birden fazla film ortaya çıkacak. İlk film bittiğinde kitapta 150-160. sayfalar arasındayız ki neredeyse 169 dakikalık süre düşünülünce nerdeyse her sayfaya bir dakika ayrıldığını bile düşünebiliriz. Peter Jackson sanırım hayranların baskısından yılarak Hobbit’de kitaba sadık kalıyor. Bunda Hobbit’in daha basit bir anlatım dilinin olmasının da neredeyse her satırın görsel bir karşılığının da olmasının etkisi olduğu muhakkak..
Hobbit (1937), Yüzüklerin Efendisi’nden (1954) 17 yıl önce yazılmıştır. Araya 2. Dünya Savaşı girmiştir. Bu nedenle öyküleme ve teknik açıdan farklar olsa da kitaplar bir bütündür. Orta Dünya J.R. R: Tolkien’in oğlu Christopher Tolkien’in babasının notlarından hazırladığı eserlerle büyük bir kitaplık halini alsa da okumak isteyenler için once Hobbit sonra Yüzüklerin Efendisi sıralaması doğru olacaktır.
Bütün bunları açıklama sebebim azımsanmayacak bir kitlenin Yüzüklerin Efendisi’ne Star Wars muamelesi yaparak, Hobbit’i serinin prologu olarak görmesinden kaynaklanıyor. Aynı kitlenin Elfleri popstar, cüceleri ve Hobbitleri ise neden bu kadar çok gösteriliyorlar ki tadında izlediği de ayrı bir gerçek…
Sinematografik olarak Yüzüklerin Efendisi ile arasında bir fark görmek mümkün değil. Hikayenin neden olduğu farklılıklar ise sinema dilinden veya yönetmen etkisiyle değil kitapların arasındaki farklılıklardan kaynaklanıyor.
Orta Dünya’yı seven birinin beklentisi Yüzüklerin Efendisi’nden farklı bir öykü, farklı bir sinema dili beklemek değil iki öyküyü birbirine bağlama ve yaratılan atmosferin başarıyla korunması olmalıydı, Hobbit’in ilk bölümünde Jackson bunu başarıyor. Jackson’ın projenin başında kalması bu bütünlüğün korunmasını da sağlamış.
Bu ayrım okur ve izleyici açısından sıralamayı da değiştirmiş oldu. Kitabı okuyacaklar Hobbit’ten, film serisini izlemek isteyenler ise Yüzüklerin Efendisi ile başlamak zorunda kalacak.
Tek bir hikayenin üçe bölünmesi nedeniyle Hobbit’in ne demek istediği, nereye varacağı gibi soruların cevapsız kalması filmin anlaşılırlığı konusunda izleyiciyi rahatsız edebilir. 2. bölümü bir yıl sonra izleyeceğimiz de düşünülürse Hobbit’e sadece bir film olarak bakanlar için, bu durum bir çok sorunun havada kalması anlamına geliyor. Beklemek istemeyenler için kitabı tavsiye edebilirim. Ayrıca yıllar önce yapılan bir çizgi filmde var. (2) Türkçede yayınlanmış çizgi romanı da mevcut Hobbit’in… İkisinde de filmin gerçekçiliğini ve kitabın tadını bulma ihtimaliniz yok elbette…
Yüzüklerin Efendisi 3 ayrı kitap 3 ayrı film olarak planlanıp yazılıp çekildiği için bu tip boşlukların daha az olduğu bir seri olmayı başarmıştı.
Hobbit özellikle Alice Harikalar Diyarı ile benzeşebilir. İki profesör çocukları için iki kitap yazar. Sonrasında “juvenile novel” diye sınıflandırabileceğimiz bu iki eser tıpkı Harry Potter gibi bir anda büyükler için eser sınıfına da evrilmiş oldu.
Hobbit, Orta Dünya’yı sevenler için aynı dünyaya geri dönme şansını verirken, bir kez daha epik bir maceranın parçası olma fırsatını veriyor izleyicisine… Eğer fantastik dünyalar size göre değilse, seyrederken çok şey bilmenizi gerektiren yapımlardan hoşlanmıyorsanız bu filmden muhakkak uzak durun…
Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit güçsüz görünen insanların dünyayı değiştirebilecek bir kudretten uzak durmayı başarabilmelerinin öyküsüdür. Bir direniştir… Gandalf’in bile eline almaktan korktuğu, elflerin baştan çıkarıcılığına karşı koyamayacakları güç yüzüğüne karşı küçük Hobbit’in direnişi…
Binbir Gece Masalları, Grimm Masalları, Dede Korkut Hikayeleri, mitolojiler, efsaneler insanın doğa, kötülük ve diğer zorluklar karşısında yaşadıklarını anlatır… 20. yüzyılın en önemli masallarından birini Tolkien kaleme almıştır. Bu masalın bu kadar büyük bir başarıyla sinemaya uyarlanmış olması ise herkes için büyük bir şans oldu.
Hobbitseverlere sinemada sizi bir şölen bekliyor demekten kendimi alamıyorum… Shire’a doğru bir yolculuğa var mısınız?
“Ne gülüyorsun? Anlattığım senin hikayen.” Horatius
(1) Onaran, Alim Şerif , Binbir Gece Masalları, Cilt 1, Afa Yayınları, İstanbul, 1997, s.5
(Haberleri duyuranlar, eserleri nakledenler ve zamanın olaylarını anlatanlar bildirirler ki)
* Shire: Hobbitlerin yaşadığı bölgenin adı.
(2) Hobbit animasyon filmi (1977) http://www.youtube.com/watch?v=oEA0QAYel1A